Platonov Dünyası

                      Geçte olsa bir yazarla  tanıştım  ve  çok sevdim. Geçen yıl ki  Kocaeli kitap fuarında kitap alırken , bir standta bulunan bir bayın  tavsiyesi  ile oldu tanışmam . Andrey Platonov..Neredeyse  bir seri  halinde  kitaplarını aldım  ve  yavaş  yavaş okumaya  başladım. 1918 yılından  itibaren  çeşitli  dergi  ve gazetelerde  yazılar  yazmaya  başlamış. . M. Gorki  tarafından  keşfedilmiş. Stalin tarafından  bir  dönem yasaklanmış.
Bende ki  kitaplarını  ara ara , dönemlere ayırarak  okudum. İnsanın  çaresizliğini kendine has diliyle  aktarması,  hayata dair  umutsuzluğunu tüm satırlarda hissettirmesi,  derin izler  bırakan melankolik kahramanları sizi sarıyor  ilk sayfalardan  itibaren.
                      Çöllerde  yaşayan  umutsuz  insan  profillerini  okudukça kendi  durumunuzdan   ve  konforunuzdan  rahatsız oluyorsunuz. Sosyalist  ruhu  kaybetmeden  rejimi  eleştiren  yazar,  çöl ile çevrelenmiş hayatları  yalın  bir  dille anlatırken derin etki bırakıyor. 
Okuduklarım arasında  Can  romanı ayrı etkiledi beni. “Yaşamak her zaman olanaklı, mutluluk ise hemen uzandığı yerdedir kişinin,” diye düşünür halkını bulmak için çöle düşen Nazar Çagatayev. Baş  kahramanımız Nazar etrafında  dönen olaylarda ne kadar umutsuzluk varsa da  sonda  bir mutluluğun  ve  dinginliğin  geleceğinin  inancını hissedersiniz. Kimi araştırmacılar, Can’ın kaynağının, Musa peygambere ilişkin Kutsal Kitap hikâyesi olduğuna dikkat çeker. Bu hikâyeye göre, Musa halkını firavun zulmünden kurtarmış, büyük eziyetlerle çölden geçirip vaat edilmiş topraklara ulaştırmıştır.
 İçinde geçen bir ihtiyarı  şöyle betimlemiş Platonov :
                ''  Ezeli  yaşlılık  ve sefaletten insana benzemez olmuştu. Fani  ömrünü  çoktan  doldurmuş,  tüm  duyguları  doyuma  ulaşmış, aklıysa  yörenin doğasını denenip tüketilmiş bir  hakikat  gibi ezber etmişti. Yıldızları bile,  hem de  binlercesini ezbere biliyordu, öyle  alışmış,  öyle  bıkmıştı onlardan..''
İnsanları  tahlil yeteneği,  çevreyi  gözlemleme vasfı  çok  fazla Platonov'da.  Can' da  insanlar için şöyle yazıyor :
                 ''  Aslında  insanlar akıldan  ya  da  hakikatten  değil,  sırf  doğdukları  için  yaşarlar  ve  kalpleri çarptığı  müddetçe  ,  çaresizlıklerini  işleyip  parçalara  böler,  kendi  de  sabırla  çalışmaktan  cevherini  yitirerek  viran olur. ''

                      Diğer  okuduğum roman  Çevengur.  Roman  Zahar  Pavloviç'i  anlatmaya  başlasa da  asıl  merakından  boğulan  balıkçının oğlu Saşa 'nın  hikayesidir anlatılan.  Yine büyük bozkırlar,  yine sıradan insanların  büyük  çaresizliği,  dizi  dizi  insan portreleri.  
                      Arizona Dream filmini, filmin müziklerini hatılrlayanlar meşhur cümleyi bilirler: 
"the fish doesn't think, because the fish knows everything" Bu Platonov'dan çıkma bir cümledir aynen şöyle: Mutevolu bir balıkçı vardır ki, önüne gelene ölümü sorar, merakından dertlenirdi; bu balıkçı her şeyden çok balığı severdi, yiyecek olarak değil de, ölümün sırrını şüphesiz bilen özel bir varlık olarak. Ölü balıkların gözlerini gösterir ve şöyle derdi: "Bak akıl deryası. Balık yaşamla ölüm arasında durur, o yüzden hem dilsizdir, hem de bakışı ifadesiz; bir danayı al misal, o bile düşünür, ama balık düşünmez- o her şeyi zaten bilir."

Çevengur  her  okuyanda  farklı  yorumlamalara  neden olacak  bir  kitap. Diğer  roman   Dönüş   ve  Mutlu  Moskova.    Mutlu  Moskova da  kahraman   Moskova Çestnova’nın mutluluk anlayışı küçük yaşlarda güzel yemekler yiyip gezip tozmakken, sosyalist Rusya’da büyüdükçe gitgide komünizm arayışına ve toplumsal bir fayda sağlayabilme  uğraşına dönüşür. 

                      Platonov  dünyası  çok derin.  Kitapları  birbirinden güzel  ve anlaşılması  uğraş gerektiren kitaplar. Böyle  bir  yazarı  daha  bu  yıl  tanımış  olmam,  dört  kitabını alıp  okumam  beni  kesmedi. En yakın  zamanda diğerlerini  de  edinmek istiyorum.